توسل در قرآن از منظر مولوی سعید احمد با استناد به آیه 64 سوره نساء

استدلال به آيه 64 سوره نساء در مشروعيت توسل

 

يکي از آيات قرآن که از اين آيه علماي اهل سنت در مشروعيت توسل به آن استدلال کرده اند، آيه64 سوره نساء مي باشد.

 

ومَا أَرْسَلْنَا مِنْ رَسُولٍ إِلَّا لِيطَاعَ بِإِذْنِ اللَّهِ وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جَاءُوكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّابًا رَحِيمًا

ما هيچ پيامبري را نفرستاديم مگر براي اين كه به فرمان خدا، از وي اطاعت شود. و اگر اين مخالفان، هنگامي كه به خود ستم مي كردند (و فرمانهاي خدا را زير پا مي گذاردند)، به نزد تو مي آمدند؛ و از خدا طلب آمرزش مي كردند؛ و پيامبر هم براي آنها استغفار مي كرد؛ خدا را توبه پذير و مهربان مي يافتند.

النساء(64)

ترجمه مفتي سعيد احمد

يكي ازعلماي بزرگ حنفي ازمکتب ديوبند كه ىر بحث مشروعيت توسل به اين آیه استدلال نموده است جناب مولوی مفتي سعيد احمد مفتي مظاهر العلوم سهارنپور مي باشد.

قبل از اینکه استدلال این عالم حنفی را ذکر کنیم معنا و مفهوم این آیه را بیان می کنیم.

خداوند در آيه صراحتا تصريح مي فرمايد که گنهکاران و معصيت کاران براي اينکه خداوند را توبه پذير و مهربان بيابند بايد پيامبر صلي الله عليه و سلم را وسيله قرار بدهند و به ايشان متوسل بشوند و اگر پيامبر صلي الله عليه و سلم اين وساطت را قبول کند و ايشان براي آنان از خدا طلب مغفرت کند آنگاه خداوند توبه منافقين و معصيت کاران را خواهد پذيرفت.

در اين آيه چند مطلب واضح مي شود

1-معرفي پيامبر صلي الله عليه و سلم به عنوان وسيله براي تقرب به الله متعال توسط خود خداوند

2- دستور به توسل از جانب الله متعال

3-رضايت و طلب استغفار پيامبر صلي الله عليه و سلم شرط پذيرش توبه از جانب الله متعال

پس از اين آيه وسيله بودن پيامبر صلي الله عليه و سلم و توسل به ايشان ثابت است و

 هيچ کسي نمي تواند اين مسئله را انکار کند و از همين باب علماي احناف هم به اين آيه در مشروعيت توسل استدلال کرده اند که ما به چند نمونه از اين اشاره خواهيم کرد.

مفتي سعيد احمد و استدلال به آيه 64 سوره نساء در مشروعيت توسل

يکي از کتب مولوی سعید احمد کتاب معلم الحاج در بيان احکام حاجي و زائر حرم نبوي مي باشد که محمد امين حسين بر از اساتید و علمای مدرسه دینی اشاعة التوحید سراوان اين کتاب را ترجمه نموده و در مقدمه کتاب تصريح مي کند که مدير و روحاني هاي کاروان اين کتاب را داشته باشند تا بتوانند به واسط اين کتاب مردم را راهنمايي کنند،چنانچه ايشان چنين مي گويد:

((امروزه اگر چه با هر کاروان يک مدير و روحاني جهت توضيح مسايل همراه مي گردد که هر وقت مردم را ارشاد و راهنمايي مي کنند اما برخي مواقع ممکن است مدير کاروان و روحاني ، عالم به تمام مسائل حج و عمره نباشند و نتوانند پاسخگوي تمام مسايل مردم باشند لذا مطالعه و همراه داشتن چنين کتابي لازم است. اين رساله اگر چه كلا مطالعه کننده را از علماي کرام مستغني نمي گرداند اما به حد کافي معلوماتي به او خواهد داد . و مناسب است اعمالي که انجام مي گيرند قبلا از روي کتاب خوانده و تکرار گردند تا تمام اعمال حج و عمره به خوبي انجام گرفته و هيچ گونه مشکلي با هيچ کس پديد نيايد و اگر بالفرض براي شخصي مشکلي پيش آيد بتواند آن را توسط کتاب حل نمايد تا حج و عمره انشاء الله صحيح و مقبول قرار گيرند. در جمع آوری این کتاب علاوه بر کتاب معلم الحجاج از کتاب مناسک حج ملا علی قاری و احکام حج مفتی محمد شفیع عثمانی نیز استفاده شده است))

معلم الحاج مولانا مفتي سعيد احمد ترجمه محمد امين حسين بر صفحه 12

مولوی محمد امين حسين بر  مقىمه تصريح مي كنى كه فتاوای این کتاب برگرفته از سه کتاب می باشد و علاوه بر فتاوای مفتی سعید احمد از فتاوای ملا علی قاری و محمد شفیع عثمانی مفتی اعظم پاکستان نیز استفاده گردید است.

 

در بحث زيارت رسول الله(ص) علماي اهل تسنن تصريح مي كنند كه موضوع زيارت حضرت و مشروعيت اين عمل، عقيده اجماعي اهل تسنن بوده و حضرت بزرگترین وسیله برای تقرب به درگاه خداوند می باشد تا جای که اهل تسنن معتقد هستند زیارت پیامبر(ص) یک امر واجب است لذا خود حضرت تصریح فرمودند که هر کس من را زیارت نکند بی مروت و ظالم است چنانچه مولوی مفتي سعيد احمد در کتاب معلم الحاج چنين مي نویسد:

((زيارت سيد المرسلين صلي الله عليه و سلم

بايد دانست که بالاجماع ، زيارت سرور کائنات، فخر موجودات سيدنا محمد صلي الله عليه وسلم از بزرگترين قربات و افضل ترين طاعات است و جهت ترقي درجات از تمام وسايل، بزرگترين وسيله است زيارت رسول الله صلى الله عليه وسلم را برخي علماء براي افراد توانگر، نزديک واجب گفته اند. رسول الله صلى الله عليه و سلم خود جهت زيارت ترغيب داده و با وجود قدرت زيارت نکنندگان را بي مروت و ظالم فرموده ، خوش نصيب اند افرادي که به اين سعادت مفتخر مي گردند و بد نصيب اند افرادي که با وجود قدرت وسعت از اين نعمت عظيم محرومند رسول الله صلى الله عليه و سلم فرمودند .

1-قال النبي صلى الله عليه و سلم من زارني کان في جواري يوم القيامه : رسول الله صلى الله عليه وسلم فرمود : کسي که مرا زيارت کند ، در روز قيامت همسايه من قرار مي گيرد .

۲- من حج زار قبري بعد موتى كان كمن زارني في حياتي : کسي که حج کند و بعد از موتم قبر مرا زيارت کند گويا او مرا در حياتم زيارت کرد.

۳-من حج البيت ولم يزوني فقد جفاني : کسي که حج بيت الله کند و مرا زيارت نکند او بر من ظلم کرده .

 4 -من زار قبري و جبت له شفاعت : کسي که قبر مرا زيارت کند، شفاعت او بر من واجب گردد. و چنين تصور نماييد که رسول الله صلي الله عليه و سلم در لحد رو به روي قبله استراحت مي فرمايد و سلام و کلام را مي شوند))

معلم الحاج مولانا مفتي سعيد احمد ترجمه محمد امين حسين بر صفحه198

در ادامه بحث ایشان تصریح می کند که زائر روبروی قبر شریف حضرت ایستاده و چنین تصور کند که:

رسول الله(ص) در لحد و روبروی قبه استراحت می فرماید و سلام و کلام را می شنود...

سپس چنین توسل جسته و این گونه شفاعت بخواهد:

یا رسول الله اسئلک و اتوسل بک الی الله فی ان اموات مسلما علی ملتک و سنتک: ای رسول خدا سوال می کنم از تو شفاعت را و تو را به درگاه خدا وسیله می گیرم بر این که در حالت اسلام و ملت و سنت بمیرم

معلم الحاج مولانا مفتي سعيد احمد ترجمه محمد امين حسين بر صفحه205

 

ايشان بعد از ذکر این موارد تصریح می کند که دلائل مشروعيت اين عمل روايات و آیات قرآن است و یکی از این آیات، آیه 64 سوره نساء می باشد لذا چنین می گوید:

((رو به روي رسول الله صلي الله عليه و سلم قرار گرفته و حمد و ثناي خداوند را بيان کند و درود بخواند و به توسل آن حضرت صلي الله عليه و سلم دعا کند و تقاضاي شفاعت نمايد و دست بلند کرده و براي خود و والدين ، مشايخ ، احباب ، خويشاوندان و تمام مسلمانان دعا کند و بهتر است بعد از سلام، چنين گويد: يا رسول الله صلى الله عليه وسلم قد قال الله تعالى سبحانه و وَلَو أنهم إذ ظَلَمُوا أنفسهم جاؤوك فاستغفروا الله واستغفر لهم الرسول لوَجَدُوا الله توّابا رحيما

فجئناک ظالمين لانفسنا مُستغفرين من ذنوبنا فاشفع لنا إلى ربنا و اسئله ان يميننا علي سنتک و ان يحشرنا في زمرتک.

 ترجمه : اي رسول خدا صلي الله عليه و سلم همانا خداوند متعال که پاک و منزه

است فرموده : اگر همانا ايشان چون بر نفس هاي خود ظلم کنند بيابند پيش تو و طلب مغفرت گناهان خود را کنند و رسول هم طلب مغفرت گناهان آن ها را کند البته بيابند خدا را توبه پذير و مهربان؛ ما در حالي که بر نفس هاي خود ظلم کرده ايم خدمت شما آمده ايم . طلب مغفرت کننده ي گناهان خود هستيم سفارش ما را پيش پروردگار ما بکن و از او بخواه تا ما را بر سنت تو بميراند و ما را همراه با گروه تو حشر گرداند.))

معلم الحاج مولانا مفتي سعيد احمد ترجمه محمد امين حسين بر صفحه 207

از سخنان این عالمای حنفی و برداشت ایشان از این آیه چنین عقایدی اخذ می شود:

 

1-مشروعیت زیارت و بار سفر بستن برای زیارت پیامبر(ص)، بلکه واجب بودن این عمل در نزد اهل تسنن

2-استغاثه در کنار قبر شریف پیامبر(ص) و خطاب کردن ایشان

3-وسیله قرار دادن حضرت و طلب استغفار و توسل به ایشان

4- مشروعیت این اعمال و اثبات آن از قرآن کریم و آیه 64 سوره نساء

 

خادم کوچک اهلبیت

علی شریفی